گزارش

گزارشی از آسایشگاه معلولین فردیس؛ آفرینش ؛ قطعه ای از بهشت

نمی دانم تا به حال چه قدر به معلولین اندیشیدیم ؟ به معلولینی که هیچ گاه به مثابه دیگر افراد پذیرفته شده ی جامعه ، جایی در روابط اجتماعی شهروندان ندارند. کسانی که ما هرگز به عنوان یک انسان معمولی باورشان نمی کنیم . همان هایی که تنها کمی طبیعت رفتاری شان با دیگران تفاوت دارد و به خاطر همین تفاوت باید همراه با خانواده شان از جامعه طرد شوند. همان ها که به بهانه کوچک ترین چیزی لبخند بر لبانشان می نشیند و به مجرد لبخند کوچکی برای ات دست تکان می دهند.     فکر می کنم به واسطه ی این مقدمه کوتاه آشکار شده است که می خواهیم در این شماره به معلولین بپردازیم ؛ معلولینی که در یکی از مراکز توانبخشی تحت نظارت بهزیستی در فردیس نگهداری می شوند. سازمان بهزیستی مدتی است که جهت رسیدگی بهتر به معلوین جسمی و ذهنی کشور تصمیم به سیاست گذاری کوچک سازی گرفته است و مراکز توانبخشی را به بخش خصوصی واگذار نموده است تا به روند کیفی نگهداری از مدد جویان شتاب ببخشد. صد البته که این سیاست گذاری موفق بوده است و امروز نیز هستند مراکزی دولتی که درصدد واگذاری آسایشگاه به بخش خصوصی هستند. اما آنچه از اهمیت بسیاری برخوردار است تدوین قوانین علمی ، کارشناسی شده و جامعی می باشد که می تواند جهت تسهیل امور مالی و دیگر وجوه این امر خطیر به خیرین و بانیان چنین امری( نگهداری از معلولین ) یاری رساند. به راستی چه میزان از قوانین تدوین شده در چنین راستایی گام برداشته شده است و چه میزان معضلات و مسائل گونه گون این امر مورد ارزیابی قرار داده شده است؟  مرکز شبانه روزی توانبخشی و نگهداری معلولین ذهنی و جسمی آفرینش (تاسیس 1380)، واقع در انتهای خیابان صاحب الزمان فردیس با مساحتی در حدود 3000 متر مربع و با بخش های مختلف سردخانه ،رختشوی خانه ، اتاق ملاقات ، نهار خوری ، قسمت های درمانی و غیره از معدود مراکزی است که جهت رفاه مدد جویان - چندین سال است- دست به راه اندازی چنین مرکز مجهزی زده است. این مرکز میزبان نود واندی مدد جو است که میزان قابل توجهی از آن ها بدون خانواده و مجهول الهویه هستند. در آفرینش همچنین 18 مادر یار و تعدادی پزشک عمومی ، پزشک متخصص ، روان شناس ، گفتار درمان ، کار درمان ، دو بهیار و علاوه بر این آشپز ، کمک آشپز و چندین خدمه ونگهبان مشغول می باشند.  بعد از این که بهزیستی از سیاست گذاری هایی انبوه خود دست برداشت و در جهت کوچک سازی این مجموعه ها و جهت پیشبرد وجوه کیفی مدد رسانی به مدد جویان طبق شرایط خاصی این مراکز را به بخش خصوصی واگذار کرد ، توانست از کمی از بار سنگین هزینه های هنگفت این امر بکاهد . بهزیستی در ادامه همین امر طبق قوانینی معین 10 درصد پذیرش رایگان ، 10 درصد به صورت پذیرش آزاد و 80 درصد یارانه برای این مراکز توانبخشی تعیین کرد که 10 درصد این مورد آخر رایگان و 10 درصد دیگر مددجویان مجهول الهویه را شامل می باشد. این مدد جویان افرادی هستند که بدون خانه و خانواده و رها در جامعه بوده اند و اصولا طی معرفی مردم به بهزیستی به مراکز توانبخشی انتقال داده می شوند و درست مثل معلولین دیگر یارانه فوق الذکر برای شان لحاظ می شود ؛ یارانه ای که با تمام ناچیز بودنش به صورت ماهیانه به این مراکز پرداخت نمی شود و چه بسا مراکز توانبخشی مدت ها در انتظار این مبلغ معطل می مانند. فرزین ، مسئول آسایشگاه معلولین آفرینش می گوید : کمتر ماهی است که ما با کسری بودجه رو به رو نشویم و این در حالی است که طبق قانون بهزیستی – که به نوعی نیز می تواند صحیح باشد – مراکز توانبخشی حق جلب مشارکت های مردمی نیز ندارند. و این جا این سئول مطرح می شود که اگر طی تحقیقات کارشناسان و تایید سازمان بهزیستی هر مدد جو به هزینه ای در حدود 360000 هزار تومان در ماه نیاز دارد، تامین این پول از چه راهی امکان پذیر است؟ آیا به راستی 9000 تومانی که به مدد جویانی که در خانواده های خود نگداری می شوند پرداخت می شود ، کفایت می کند؟ نبود قانون گذاری مدون مشکلات بسیاری را برای مسئولین آسایشگاه ایجاد می کند و خصوصا این زمانی است که یارانه ها به موقع پرداخت نمی شود. گاهی مسئولین آسایشگاه به دلیل وضعیت مالی خانواده ها از شهریه معمول باید چشم پوشی کنند ، حق تبلیغ برای مشارکت مردمی ندارند و از این قبیل مشکلات که جداً این مراکز خصوصی را در تنگنا قرار می دهد. به گفته باقر پور فرزین طی بازبینی ها و بازدید های مکرر سازمان بهزیستی از آسایشگاه آفرینش و به جهت وسعت و کیفیت مددرسانی این مرکز و شرایط مطلوب آفرینش نسبت به دیگر مراکز توانبخشی کرج و حتی استان تعدادمدد جویان این مرکز از 50 مدد جوی آغازین به 100 مدد جو افزایش یافت و این در حالی است که آسایشگاه آفرینش هنوز با کسری بودجه و کمبودهای مالی مواجه است. در این شکی نیست که بانیان چنین امری را جز نیتی خیر نیست و چنین مواردی هرگز نمی تواند توجیحی اقتصادی داشته باشد ، با این حال این موسسه خصوصی که ملک مورد نظر را به صورت شخصی خریداری نموده تا جایی که در توان دارد تمام هم خود را صرف نگهداری از معلولین بالای 14 سال نموده است و تمام تلاش خود را بر این گذارده که خللی در امر نگهداری و وضعیت مرکز وارد نگردد. طی گفتگوی مفصلی که با باقر پور فرزین ، مسئول آسایشگاه آفرینش انجام شد ، فرزین بسیاری از قوانین بهزیستی را کارشناسی نشده خواند و گفت‌: اصولا فشارها بر روی مراکز است و بهزیستی هیچ گاه کاری برای معضلات ما نمی اندیشد. وی یارانه ذکر شده را ناچیز خواند و گفت : ما چهار سال است که به یک میزان یارانه و به صورت نامرتب دریافت می کنیم و این در حالی است که حداقل تورم این چهار سال نیز در این یارانه ها لحاظ نگردیده است.  فرزین همچنین باور نداشتن معلولین به عنوان یکی از اعضای جامعه از جانب مردم را امری ناخوشایند توصیف کرد و با اشاره به مشکلات فرهنگی جامعه مان در این زمینه ، بر بی توجهی مردم نسبت به روابط زناشویی و پرهیز از ازدواج های فامیلی تاکید نمود. فرزین بی توجهی به ازدواج ها ی فامیلی ، علمی نبودن و سنتی نگاه کردن به مسئله ازدواج ، رعایت نکردن قوانین دوران بارداری ، تغذیه نامناسب و از این قبیل مسائل را از مهم ترین عواملی دانست که در تولد یک کودک معلول موثر است.  فرزین نگهداری از معلولین بالای 14 سال پسر به طور شبانه روزی را پردردسر ترین وضعیت می خواند و می گوید : در این گروه ما با مسائل مختلفی چون روحیه تهاجمی این افراد ، مسائل جنسی ، خشونت و ازاین قبیل مشکلات مواجه هستیم که بعضی از آن ها نیز طبیعی خوانده می شود و جزو مشکلات ذاتی کار محسوب می شود. هر چند و با تمام این اوصاف راقم این سطور به عینه شاهد رابطه زیبا و صمیمی فرزین با معلولین بود ؛ طوری که با ورودش در سالن های مدد جویان ، معلولین او را در آغوش می گرفتند و با صدای بلند نامش را صدا می زدند. منبع خبر هفته نامه نوین