دمانس (به انگلیسی: dementia)، یا زوال عقل، در پزشکی و روانپزشکی، اختلال مزمن و گاهی حاد فرایندهای روانی به علت بیماری عضویمغز، که با تغییر شخصیت و موقعیتناشناسی و اختلال در حافظه و داوری و اندیشه همراه است. شایعترین نوع دمانس، زوال عقل سالخوردگی یاآلزایمر است. از دیگر عوامل ایجاد دمانس میتوان به سکته مغزی، دلیریوم ناشی از توکسیک شدن بدن در اثر مواد مخدر و روانگردان و بیماریهای ناشایع ولی معروف مانند جنون گاوی اشاره نمود.
طبق تعریف، دمانس عبارت است از تخریب پیش رونده کارکردهای شناختی که در زمینهای از هشیاری کامل (بدون وجود دلیریوم بسته به نوع عامل آن) بروز میکند. دمانس از علائم بیماری و به صورت مجموعهای از عملکردیهای بد بالینی شامل اختلالاتی در حافظه، اختلال زبان، تغییرات روانشناختی و روانپزشکی، و مختل شدن فعالیتهای روزمره تظاهر مییابد. امروزه حدود ۱۲ میلیون نفر در جهان دمانس دارند و انتظار میرود که این تعداد در سال ۲۰۴۰ به ۲۵ میلیون برسد. در انگلستان حدود ۶۳۷ هزار نفر نشانگان دمانس دارند و هزینه سالیانه مراقبت از آنها ۱۷ میلیارد پوند (۷/۱۸ میلیارد یورو، ۷/۲۴ میلیارد دلار) است، که بیشتر از بیماریهای قلبی (۴ میلیارد پوند)، سکته مغزی (۳ میلیارد پوند) و سرطان (۲ میلیارد پوند) است. شایعترین نوع دمانس آلزایمر نام دارد که ۵۰٪ تا ۶۰٪ بیماران مبتلا به دمانس را شامل میشود. از سایر انواع دمانس میتوان از دمانس عروقی، دمانس ناشی از ضربه سر، دمانس وابسته به الکل، دمانس وابسته به انواع اختلالات حرکتی نظیر بیماری هانتینگتون و بیماری پارکینسون و دمانس ناشی از ایدز(HIV) نام برد.