سالمندی وموسیقی درمانی

در همه جوامع بشری، سالمندان تعداد قابل توجهی از جمعیت را شامل می‎شوند. بنابراین در صورتیکه شرایط مساعد برای سالمند فراهم باشد تا بتواند مستقل و امیدوار زندگی کند، مشکلات اجتماعی کاهش یافته، مشکلات خانواده نیز کمتر می‎شود. یکی از راه‎های مناسب برای بهترشدن زندگی سالمند وکاهش وابستگی او به دارو و درمان که هزینه قابل توجهی را به او تحمیل می‎کند، موسیقی است.

موسیقی درمانی بیش از هر تکنیک درمانی دیگر با زندگی روزمره مردم آمیخته و با نیاز و احساس آنها عجین شده است. بطوریکه همانند خواب وخوراک، خواندن نیز در هر مکان و محفلی دیده و شنیده می‎شود. اما علت گرایش و علاقه مردم به موسیقی به خاطر طبیعت  و فطرت آدمی‎است که مجذوب موسیقی است. ذات محرک و موزون موسیقی با فطرت وحدت طلب آدمی پیوند ناگسستنی دارد.

شنیدن و خواندن رایج‎ترین شیوه موسیقی درمانی است که در همه شرایط گوناگون زندگی به سادگی از آن سود می‎جوییم و حال و احوال خود را دستخوش آرامش و سبکی یا نشاط و سرزندگی کرده به انرژی و هیجان درونی توان می‎بخشیم. هرکس که درشرایط سالمی باشد هر از گاهی با شنیدن و خواندن احساسات خود را جاری می‎سازد و برون می‎افکند و انرژی کسل و یا نگران وسرگردان درونی را به سمت حالت و احساسی مطلوب هدایت می‎کند و از فشار بی‎رغبتی دل می‎کاهد. این شیوه درمانگری ساده همیشه و همه وقت مورد استفاده مردم بوده است. چنانچه آمده است که داود پیامبر هر از گاهی در کوه و دشت به الحان خوش نوایی سر می‎داد تا فشار تالمات مکافات قوم را از دل بکاهد و مجددا بر مردم و اجتماع فرود آید و با قدرت و روحیه مسلط‎تری به اصلاح امور بپردازد.

مهمترین نقش موسیقی به عنوان درمان، برای بیماران، عقب ماندگان ذهنی برای تقویت مهارت‎های معلولین و بعد از آن در بیمارستان‎های مختلف و برای سالمندان است. برای سالمندانی‎که دنیای ذهنی پراکنده‎ای دارند، نظم موسیقی تجربه سازمان یافته مطلوبی است که می‎تواند آنها را از احساس آشفتگی دور کند تا توانایی پیش‎بینی کردن فعالیت و ارتباط با موسیقی رابه دست آورند.

پیش از آنکه هر فردی بتواند در اجتماع رابطه مناسب و موفقیت‎آمیزی داشته باشد باید ابتدا با خود احساس راحتی کند. موسیقی می‎تواند ابزار "خود بیانی" را فراهم کند واحساس "خودارزشمندی" را تقویت نماید. این مهم به مقدار قابل توجهی مراجعه افراد را به مراکز درمانی کم می‎کند ومصرف  دارو را به حداقل می‎رساند.

در سالمندان توجه به این امر ضروری است که موسیقی سبب می‎شود آستانه تحمل درد بالا رود، تپش قلب، اضطراب و افسردگی کم شود. بسیاری از سالمندان برای بر طرف کردن این مشکلات به مقدار زیادی دارو نیاز دارند. اگر سالمند خود نوازنده ساز باشد اثر مفید آن چندین برابر خواهد شد. قابل ذکر است که در ایام پیری که چشم خوب نمی‎بیند، مطالعه مشکل می‎شود و بسیاری از سرگرمی‎ها جایگاه خود را از دست می‎دهند، استفاده از موسیقی بسیار مفید و مشکلات چندگانه سالمندان را کاهش می‎دهد.

بسیاری از سالمندان درزمینه تقویت کارکرد جسمی نیازهایی دارند. این نیازها ممکن است شامل تقویت حرکتی در مفاصل مختلف، افزایش توان و تحمل بدن و تقویت قدرت عضلات بعد از شکستگی یا بیماری باشد. با موسیقی می‎توان راه‎های سرگرم کننده و لذت بخش برای رسیدن به اینگونه اهداف تقویتی پیدا کرد. به عنوان مثال با موسیقی همراه با تمرینات ورزشی روزانه می‎توان احساس دردی را که غالبا توام با این ورزش‎هاست از ذهن دور کرده ومحرک لازم را برای شرکت در انجام این قبیل ورزش‎ها و فعالیت‎های حرکتی فراهم آورد. دست‎زدن نشاط انگیز و موسیقی ریتمیک می‎تواند ورم مفاصل انگشتان را کم کند. فعالیت‎های چون حرکات ورزشی موزون یا رژه می‎تواند احساس اطمینان، شادی و امنیت را برای انجام حرکات مستقل، درسالمند بهبود بخشد. ضربه زدن به زمین و پایکوبی همراه با موسیقی سبب خم شدن و کشش عضلات بدن می‎شود که در تنظیم جریان خون، تقویت عضلات وتوان بدنی موثر است. گوش دادن به موسیقی نه به اندازه نواختن ساز ولی کمتر از آن، اثر مفید دارد و با توجه به اینکه بسیار کم هزینه است و سالمند می‎تواند در موقع انجام کارهای روزانه و استراحت به آن بپردازد، بسیار با اهمیت است.

پژوهش‎های مختلف نشان داده‎اند که بیشترین اثر موسیقی روی بی‎قراری،گیجی، تنش و آلزایمر بوده است. موسیقی توانایی فرد را افزایش می‎دهد، افسردگی را کم می‎کند و یا از  بین می‎برد و با توجه به اینکه یکی از مشکلات سالمندان افسردگی است و باید هزینه‎ای را صرف درمان و بستری کردن سالمند کرد، می‎توان به این موضوع توجه دقیق داشت.

به طور کلی موسیقی درمانی در کاهش احساس تنهایی، ترس از آینده، مشکلات جسمی، مشکلات روحی و روانی، احساس طرد از خانواده، اضطراب، اندوه و مشکلات تغذیه‎ای تاثیر بسزایی دارد. و همچنین موسیقی درمانی با افزایش اعتماد به نفس، نشاط، استفاده از توانایی‎ها و ورزش ارتباط معناداری دارد.

نتیجه گیری

استفاده از موسیقی در زندگی سالمندان موجب بهبود شرایط زندگی آنها می‎شود. مشکلات سالمندان تحت تاثیر موسیقی سبک‎تر و تحمل مشکلات برای آنان آسان‎تر می‎شود. موسیقی موجب بالا رفتن سطح اعتماد به نفس سالمندان می‎شود، وابستگی عاطفی آنها را زیاد و وابستگی به دیگران را کم می‎کند. وابستگی به دارو را تا پایین‎ترین حد ممکن کاهش می‎دهد یا از بین می‎برد و سبب می‎شود که تمایل به ورزش در فرد سالمند پدید آید. بیایید سالمندان را آموزش دهیم که این امکان کم‎هزینه را مورد توجه قرار دهند.